Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng vừa đề xuất việc xóa bỏ quy định ‘trần lương’ trong các đơn vị công lập, đặc biệt là trường đại học, viện nghiên cứu. Mục đích là để thu hút và giữ chân trí thức Việt Nam ở nước ngoài quay về đóng góp cho đất nước. Đề xuất này được bà nêu lên tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI diễn ra sáng ngày 19/7 tại Hà Nội.
Theo bà Hằng, để đạt được sự đột phá trong lĩnh vực khoa học, giáo dục và chuyển đổi số, Việt Nam cần có cơ chế tuyển dụng và đãi ngộ mới, linh hoạt và cạnh tranh. Điều này sẽ giúp các đơn vị công lập, đặc biệt là trường đại học, viện nghiên cứu, có thể tạo ra môi trường làm việc lành mạnh và cạnh tranh công bằng dựa trên năng lực và đóng góp. Bà Hằng cũng kiến nghị khuyến khích không phân biệt giữa khu vực công và tư, vì cả hai đều đóng góp cho sự phát triển chung của đất nước.
Nhiều trí thức Việt Nam tại nước ngoài muốn đóng góp cho đất nước nhưng gặp khó khăn do thiếu cơ sở vật chất và phòng thí nghiệm hiện đại. Vì vậy, bà Hằng cho rằng cần có những cơ chế và chính sách mới để thu hút và giữ chân họ. Hoàn thiện khung pháp lý, trong đó là các quy định liên quan đến quốc tịch, cũng là một yếu tố quan trọng. Luật Quốc tịch Việt Nam sửa đổi đã mang lại những thay đổi tích cực, cho phép người Việt Nam ở nước ngoài giữ hoặc phục hồi quốc tịch Việt Nam mà không vi phạm pháp luật của nước sở tại.
Quy trình đăng ký quốc tịch hiện nay đã được đơn giản hóa, chỉ cần nộp hồ sơ tại đại sứ quán, sau đó chuyển trực tiếp đến Bộ Tư pháp với thời hạn xử lý rõ ràng. Đặc biệt, các thế hệ thứ hai, thứ ba sinh ra ở nước ngoài cũng được quyền lựa chọn quốc tịch Việt Nam. Với quốc tịch Việt Nam, trí thức Việt kiều sẽ được hưởng đầy đủ quyền lợi như công dân trong nước, bao gồm quyền sở hữu nhà đất và kinh doanh bất động sản, xóa bỏ những rào cản trước đây như phải nhờ người khác đứng tên.
Ông Nguyễn Khắc Lịch, cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin, cũng khẳng định trong Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ có chính sách thu hút nhân tài, với mức lương cạnh tranh sòng phẳng với các nước trên thế giới. Điều này nhằm thu hút nhân tài công nghệ số làm việc ở Việt Nam. Ông Lịch cho rằng mức lương này sẽ giúp Việt Nam có thể cạnh tranh với các nước khác trong khu vực và trên thế giới.
Các chuyên gia và lãnh đạo đang kỳ vọng rằng với những chính sách và cơ chế mới, Việt Nam sẽ có thể thu hút và giữ chân trí thức Việt Nam ở nước ngoài. Từ đó, đất nước sẽ có được nguồn lực tri thức và chuyên môn cao để phát triển kinh tế – xã hội và hội nhập quốc tế. Để đạt được mục tiêu này, việc hoàn thiện khung pháp lý và xây dựng môi trường làm việc cạnh tranh, linh hoạt và sáng tạo là hết sức cần thiết.
