Sau khi được thành lập thông qua việc sáp nhập tỉnh Ninh Thuận vào tỉnh Khánh Hòa, vùng đất mới này đã trở thành nơi cư trú của một cộng đồng lớn đồng bào Chăm. Họ đã và đang đóng góp quan trọng vào việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc thông qua hệ thống đền tháp, lễ hội phong phú, làng nghề truyền thống, cũng như các điệu dân ca dân vũ và những phong tục tập quán lâu đời.
Sự sáp nhập này đang mở ra một thời kỳ phát triển mới cho ngành du lịch của tỉnh Khánh Hòa, với tiềm năng trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Trước đây, tỉnh Ninh Thuận, với gần 20.000 hộ và hơn 90.000 nhân khẩu là đồng bào Chăm, đã tích cực trong việc bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa truyền thống. Qua kiến trúc đền tháp, lễ hội đặc sắc, nghề gốm, dệt thổ cẩm, cùng với dân ca dân vũ, nhạc cụ dân gian, chữ viết, sử thi, đồng bào Chăm đã thể hiện sự gắn bó và yêu quý đối với văn hóa của mình.
Đặc biệt, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch của tỉnh Ninh Thuận (cũ) đã có những nỗ lực đáng kể trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Một trong những nỗ lực nổi bật là việc xây dựng hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể ‘Nghệ thuật hát ngâm Ariya của người Chăm’ để trình lên cấp có thẩm quyền xem xét và phê duyệt. Hiện tại, địa phương này đã có 80 di sản văn hóa được lập hồ sơ và xếp hạng, trong đó có một di sản được UNESCO ghi danh là ‘Nghệ thuật làm gốm của người Chăm’ – Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.
Không chỉ dừng lại ở đó, đồng bào Chăm ở Ninh Thuận còn tự hào khi có 4 hiện vật được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia. Những hiện vật này không chỉ có giá trị về mặt lịch sử và văn hóa mà còn là niềm tự hào không thể phai mờ của người Chăm.
Các đền tháp, làng nghề và lễ hội truyền thống của đồng bào Chăm từ lâu đã trở thành điểm đến hấp dẫn, không chỉ với du khách trong nước mà còn với du khách quốc tế. Họ đến để tham quan, trải nghiệm, nghiên cứu và mua sắm sản phẩm thủ công truyền thống. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh Ninh Thuận (cũ) đã đón khoảng 2,29 triệu lượt khách, tăng 16,2% so với cùng kỳ năm trước. Tổng thu từ hoạt động du lịch ước đạt 2.970 tỷ đồng.
Với việc sáp nhập hai tỉnh Ninh Thuận và Khánh Hòa thành tỉnh Khánh Hòa mới, các chuyên gia và lãnh đạo địa phương tin rằng đây là ‘cơ hội vàng’ để ngành công nghiệp không khói phát triển mạnh mẽ. Tỉnh Khánh Hòa mới đang định hình ngành du lịch trở thành mũi nhọn kinh tế, với thế mạnh đa dạng như du lịch biển, du lịch năng lượng tái tạo, du lịch làng nghề và du lịch mua sắm đặc sản nông nghiệp công nghệ cao.
Sự kết hợp giữa các di sản văn hóa Chăm, Kinh, Raglay và các dân tộc khác sẽ tạo nên một bức tranh văn hóa du lịch phong phú và hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế. Do đó, tỉnh Khánh Hòa mới cần tiếp tục đầu tư và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống để thúc đẩy du lịch phát triển bền vững.
