Trong bối cảnh mạng xã hội đang trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, việc xuất hiện của những tài khoản ẩn danh lợi dụng các sự kiện đau thương để “câu view” đã trở thành một vấn đề đáng lo ngại. Mới đây, vụ lật tàu Vịnh Xanh 58 trên vịnh Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, đã gây ra một làn sóng thông cảm và chia sẻ trong cộng đồng. Tuy nhiên, bên cạnh đó, một số cá nhân và tổ chức đã lợi dụng sự việc này để tạo ra những nội dung mục đích thu hút người xem, bằng cách sử dụng công nghệ AI để tạo ra hình ảnh và câu chuyện không chính xác.
Những nội dung này thường được trình bày dưới dạng kể chuyện gián đoạn, mập mờ, và khơi gợi sự tò mò của người đọc. Người dùng mạng xã hội sẽ bị dẫn dụ vào các đường link “đọc tiếp” trong phần bình luận, và những đường link này thường đưa người dùng đến các trang tổng hợp tin tức không chính thống. Mặc dù một số bài viết có ghi chú nhỏ như “nội dung hư cấu” hay “hình ảnh chỉ mang tính minh họa”, nhưng cách trình bày lẫn lộn giữa thật và giả đã khiến không ít người dùng mạng bị đánh lừa.
Không chỉ dừng lại ở đó, những trang tin giả còn sử dụng lại các video cũ từ những vụ việc đau lòng khác, thay đổi tiêu đề và nội dung để tái sử dụng cho vụ tai nạn lần này. Hệ quả là những câu chuyện sai lệch, bóp méo sự thật được lan truyền chóng mặt, tạo ra một làn sóng thông tin độc hại, làm tổn thương thêm người trong cuộc và khiến dư luận hoang mang.
Trước tình trạng này, Luật sư Đào Thị Bích Liên, Đoàn luật sư TP.HCM, Chi hội phó Chi hội Luật sư, Hội Bảo vệ quyền trẻ em TP.HCM, đã lên tiếng về việc những hành vi cố ý tạo dựng và phát tán thông tin sai sự thật trên mạng xã hội là hành vi trái pháp luật và cần phải xử lý nghiêm. Theo bà Liên, những hành vi này vi phạm điểm d khoản 1 Điều 8 Luật An ninh mạng 2018, về việc “thông tin sai sự thật gây hoang mang trong nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế – xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác”.
Tùy mức độ và hậu quả của hành vi, việc thông tin trên sẽ bị xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự nếu cấu thành tội phạm. Về xử phạt hành chính, cá nhân vi phạm sẽ bị xử phạt từ 5 – 10 triệu đồng, tổ chức vi phạm sẽ bị xử phạt từ 10 – 20 triệu đồng. Đồng thời, cơ quan chức năng sẽ yêu cầu gỡ bỏ thông tin sai sự thật, gây nhầm lẫn, hoang mang dư luận. Nếu hành vi gây hậu quả nghiêm trọng, như làm gia tăng hoang mang dư luận, ảnh hưởng tâm lý gia đình nạn nhân, hoặc cản trở công tác cứu hộ, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 331 Bộ luật Hình sự về tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ. Trường hợp bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác thì có thể bị truy cứu về tội vu khống theo Điều 156 Bộ luật Hình sự.
Trong bối cảnh thông tin sai lệch và giả mạo đang lan tràn trên mạng xã hội, người dùng cần phải nâng cao cảnh giác và kỹ năng đánh giá thông tin. Cơ quan chức năng cũng cần tăng cường công tác quản lý và giám sát mạng xã hội để kịp thời phát hiện và xử lý những hành vi vi phạm pháp luật. Chỉ có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan mới có thể hạn chế được tình trạng thông tin sai lệch và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân.
