Ở trung tâm thành phố Hà Nội, Bảo tàng Hà Nội đang lưu giữ một bảo vật quốc gia vô cùng quý giá – đôi tượng nghê đồng nguyên vẹn và nguyên dáng. Được sưu tầm vào năm 1992, đôi tượng này hiện đang được bảo quản tốt và trưng bày để phục vụ công tác nghiên cứu và phát huy giá trị.
Đôi tượng nghê đồng này được phát hiện một cách ngẫu nhiên, ban đầu còn bị phủ nhiều đất và một số mảng nhỏ trên thân và chân bị sứt, vỡ. Tuy nhiên, sau quá trình bảo quản và xử lý của Bảo tàng Hà Nội, lớp patin xanh đồng xám đã phủ đều lên bề mặt của đôi tượng, giúp bảo đảm yêu cầu lưu giữ và phát huy trong công tác nghiên cứu và trưng bày.
Đôi tượng nghê đồng được thể hiện trong tư thế ngồi quỳ chầu, với phong cách tác phẩm tượng tròn không liền khối gồm 3 phần rời nhau: đầu – thân – đuôi (đã mất), sau đó được lắp ghép bằng mộng và chốt để tạo nên một tác phẩm hoàn chỉnh. Các chuyên gia đánh giá cao tư thế ngồi quỳ chầu của đôi nghê, với hai chân trước chống thẳng, đầu ngẩng cao, mặt hướng lên phía trên, mắt nhìn thẳng phía trước.
Khuôn mặt nghê được diễn tả sinh động từ đôi mắt sâu, lông mày to, rậm, mũi lớn, miệng rộng, lưỡi cong, hàm răng lộ rõ với hai răng nanh ấn tượng như đang cười. Đôi tượng nghê đồng này được đánh giá cao về giá trị nghệ thuật, với trang trí hoa văn dày đặc nhưng vẫn rạch ròi và khúc chiết. Những bộ râu, lông, lục lạc… được thể hiện bằng những đường nét li ti.
Đặc biệt, đôi tượng nghê đồng này có sự tương đồng với truyền thống Đông Sơn, với các hoa văn dày đặc trên trống đồng. Kỹ thuật siêu đẳng của nghề đúc đồng Đông Sơn dường như cũng quay trở lại thời Lê Trung Hưng qua độ siêu mỏng của vật đúc và hầu như không có lỗi kỹ thuật do quy trình đúc để lại.
Đôi tượng nghê đồng của Bảo tàng Hà Nội nằm trong số ít tác phẩm nghệ thuật tôn giáo bằng đồng được phát hiện ở Việt Nam. Với những giá trị nghệ thuật và lịch sử đặc biệt, đôi tượng nghê đồng này đã được công nhận là bảo vật quốc gia.
