Nghệ sĩ Jonathan Baldock đã khai thác cảm hứng từ từ cổ Na Uy ‘wyrd’, tiền thân của từ ‘weird’ trong tiếng Anh hiện đại, để trình bày một triển lãm nghệ thuật mới lạ và đầy chất ẩn dụ tại phòng trưng bày Ballroom thuộc Jupiter Artland, Scotland. Triển lãm có tựa đề WYRD, không chỉ tái hiện một nghi lễ thị giác đầy mê hoặc mà còn tôn vinh sự tự do, tình yêu và bản sắc của những sinh vật đồng giới. Từ ‘wyrd’ trong tiếng Na Uy cổ đại chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về một nữ thần quyền năng có khả năng dệt nên số phận của con người, đồng thời gắn liền với khái niệm về định mệnh.

Qua thời gian, ý nghĩa nguyên thủy của từ ‘wyrd’ đã bị phai mờ và biến đổi thành một nhãn mác mang tính tiêu cực. Jonathan Baldock muốn phục hồi ký ức tập thể về từ này và truyền tải thông điệp về sự đa dạng và khác biệt đáng được thừa nhận và tôn vinh. Thông qua các tác phẩm nghệ thuật trong triển lãm WYRD, ông mong muốn gợi mở câu chuyện về những sự khác biệt phi thường mà thường bị bỏ qua hoặc phủ nhận trong xã hội.

Một trong những điểm nổi bật của triển lãm WYRD là sự xuất hiện của những cặp thú nhồi bông được tạo ra với hình dáng độc đáo. Các loài vật như hươu cao cổ, thằn lằn, ngựa, mèo, chuột, gà và chim cánh cụt được thể hiện dưới dạng những cặp đôi đồng giới, tượng trưng cho sự đa dạng về hành vi và mối quan hệ trong thế giới tự nhiên. Những loài vật này thường bị con người phớt lờ hoặc phủ nhận vì không phù hợp với khuôn mẫu giới tính nhị nguyên và dị tính truyền thống.

Thông qua triển lãm WYRD, Jonathan Baldock muốn mời gọi người xem nhìn lại những gì đã bị bỏ qua, những điều từng gây sợ hãi, và khám phá ra rằng đằng sau lớp bụi của sự định kiến và ngộ nhận có thể ẩn chứa những điều diệu kỳ và đáng quý. Qua đó, ông hi vọng khơi dậy sự thấu hiểu, chấp nhận và tôn trọng đối với sự đa dạng và phong phú của cuộc sống.

Triển lãm WYRD không chỉ là một sự kiện nghệ thuật độc đáo mà còn là một cơ hội để người tham dự suy ngẫm về mối quan hệ của con người với thế giới tự nhiên và với chính bản thân mình. Bằng cách thể hiện những mối quan hệ đồng giới trong thế giới động vật một cách tự nhiên và tích cực, Jonathan Baldock góp phần vào cuộc trò chuyện về sự đa dạng giới tính và tình yêu trong xã hội hiện đại.

Nhìn chung, triển lãm WYRD tại Jupiter Artland, Scotland, là một hành trình nghệ thuật và triết lý, nơi mà mỗi tác phẩm và mỗi thông điệp đều góp phần xây dựng một không gian văn hóa cởi mở và bao dung hơn. Bằng cách sử dụng ngôn ngữ nghệ thuật để nói về những chủ đề xã hội quan trọng, Jonathan Baldock đã tạo ra một sự kiện văn hóa đáng nhớ và có ý nghĩa.

Cây thốt nốt đã trở thành biểu tượng văn hóa và bản sắc của vùng đất Vĩnh Long, đặc biệt là tại xã Lưu Nghiệp Anh, nơi những hàng thốt nốt vươn cao giữa cánh đồng lúa mênh mông, tạo nên bức tranh thiên nhiên bình dị mà lay động lòng người. Loại cây này không chỉ mang đậm nét đặc trưng của tỉnh Vĩnh Long nói riêng, miền Tây nói chung mà còn có rất nhiều công dụng trong đời sống hàng ngày của người dân địa phương.

Ông Huỳnh Văn Nghị, Chủ tịch UBND xã Lưu Nghiệp Anh cho biết, số lượng cây thốt nốt ở địa phương không nhiều, chỉ khoảng 50-60 cây mọc phân tán. Tuy nhiên, bao đời nay, nghề nấu đường thốt nốt đã quá quen thuộc với người dân địa phương. Người dân ở đây không chỉ sử dụng đường thốt nốt trong cuộc sống hàng ngày mà còn bán nó như một sản phẩm đặc trưng của vùng miền. Cây thốt nốt không chỉ cung cấp lá để lợp mái nhà, thân dùng làm cột, kèo mà quả thốt nốt có cơm ngọt thanh, giòn dẻo; riêng phần nước thanh mát, ngọt lịm lấy từ nhụy hoa thốt nốt có thể làm nước uống giải khát.

Đặc biệt, chế biến thành đường thốt nốt, thời ngon nức tiếng. Anh Thạch Minh Hiếu, thế hệ thứ 3 trong gia đình theo nghề nấu đường thốt nốt ở xã Lưu Nghiệp Anh, chia sẻ, từ hồi nhỏ anh Hiếu đã quen mùi khói, mùi mật thốt nốt rồi. Nghề này không giúp giàu có, nhưng là cái gốc của gia đình mình. Hương vị thơm ngon mang đậm những nét đặc trưng của vùng miền, những sản phẩm từ cây thốt nốt được nhiều người biết đến và được ưa chuộng.

Vị ngọt tự nhiên của đường thốt nốt còn được dùng làm gia vị cho bữa ăn hằng ngày, dùng làm nước chấm, kho cá, làm đa dạng và phong phú cho ẩm thực. Tuy nhiên, anh Thạch Sô Thông, người gắn bó hơn 10 năm với nghề nấu đường thốt nốt ở xã Lưu Nghiệp Anh, trăn trở, nghề này cực lắm, đến mùa là ngày nào cũng phải trèo cây từ sáng sớm, rồi về nhóm lửa nấu mật đến tối. Giá cả thì bấp bênh, đầu ra cũng không ổn định.

Cây thốt nốt không chỉ tạo nên vị ngọt đặc trưng của loài cây ở miền Tây, mà còn góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa của người Khmer Nam bộ. Giữa nhịp sống hiện đại, những hàng thốt nốt vẫn lặng lẽ vươn mình trên những cánh đồng, trở thành biểu tượng văn hóa, bản sắc vùng đất Vĩnh Long. Cây thốt nốt không chỉ là câu chuyện của một loại cây, một nghề truyền thống, mà là giá trị di sản cần được bảo tồn, phát huy và kết nối với du lịch cộng đồng – hướng đến một tương lai phát triển bền vững cho vùng đất Vĩnh Long.

Nhà sử học người Pháp Philippe Le Failler đã trình bày một cách chi tiết và sâu sắc về lịch sử của vùng đất mà sông Đà chảy qua trong hơn hai thế kỷ qua trong tác phẩm ‘Sông Đà: Lịch sử một vùng biên cảnh Việt Nam’. Tác giả đã đưa ra một quan điểm mới, bác bỏ ý tưởng rằng vùng Tây Bắc xa xôi chỉ tiếp nhận lịch sử một cách bị động do vị trí địa lý cách xa trung tâm quyền lực. Thay vào đó, ông khẳng định vai trò đặc biệt của khu vực có sông Đà chảy qua như một không gian đa dạng, chứa đựng nhiều lãnh địa khác nhau, đóng vai trò là vùng đệm giữa các đế chế và vương quốc, và tích cực tham gia vào việc định hình không gian quyền lực và bản sắc của khu vực.

Tác phẩm này không chỉ là một chuyên khảo lịch sử địa phương mà còn là một tác phẩm tổng hợp, trình bày một bức tranh toàn diện về khu vực này, nơi tụ hội của lịch sử, các dòng chảy văn hóa và số phận con người. Sông Đà, dưới nhãn quan của tác giả, không chỉ là một yếu tố địa lý mà còn là nơi chứa đựng những giao thoa thú vị giữa quyền lực, văn hóa và các cộng đồng đa sắc tộc. Qua đó, tác giả thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về khu vực và trình bày một cách rõ ràng và hấp dẫn về vai trò quan trọng của khu vực này trong lịch sử Việt Nam và giao thoa văn hóa giữa các dân tộc.

Trong từng chương sách, Philippe Le Failler đã trình bày lịch sử biến động của khu vực sông Đà theo chiều thời gian, từ ảnh hưởng của Trung Quốc ở phía Bắc, người Lào ở phía Tây đến các tộc trưởng người Thượng và thực dân Pháp. Ông không chỉ dừng lại ở đó mà còn nghiên cứu lịch sử dòng tộc, gia đình, như trường hợp của tộc trưởng Đèo Văn Trì, để làm rõ những biến động này. Cuốn sách dựa vào những tư liệu mà các chính quyền trước đã để lại, từ đó phác thảo nên bức tranh toàn cảnh của khu vực sông Đà trong lịch sử. Những thông tin và phân tích này giúp người đọc hiểu rõ hơn về sự phức tạp và đa dạng của khu vực này.

Cuốn sách ‘Sông Đà: Lịch sử một vùng biên cảnh Việt Nam’ của Philippe Le Failler không chỉ là một tác phẩm lịch sử đơn thuần mà còn là một công trình nghiên cứu sâu sắc về văn hóa, quyền lực và cộng đồng trong khu vực sông Đà. Tác giả đã trình bày một cách rõ ràng và hấp dẫn về vai trò quan trọng của khu vực này trong lịch sử Việt Nam và giao thoa văn hóa giữa các dân tộc. Qua đó, tác phẩm này đã cung cấp cho người đọc một cái nhìn mới và sâu sắc về khu vực sông Đà, một vùng đất có lịch sử phong phú và đa dạng.