Bộ phim tài liệu ‘Xẩm đỏ’, một tác phẩm ghi lại hình ảnh và聲音 của nghệ nhân Hà Thị Cầu – người hát xẩm cuối cùng của thế kỷ 20, đang trong quá trình hoàn tất thủ tục chuyển giao bản quyền cho tỉnh Ninh Bình. Đạo diễn Lương Đình Dũng, người đứng sau bộ phim, cho biết ông đang hoàn thiện các thủ tục để chuyển giao bản quyền của bộ phim này cho địa phương.

Được thực hiện từ năm 2008 đến 2010, bộ phim ‘Xẩm đỏ’ đã ghi lại hơn 1.200 phút quay. Sau đó, bộ phim được chỉnh sửa và biên tập lại với thời lượng 68 phút, nhằm giúp khán giả có thể thưởng thức được nhiều bài hát hơn của nghệ nhân Hà Thị Cầu. Điểm đặc biệt của bộ phim là không sử dụng lời bình, thay vào đó để nghệ nhân tự do thể hiện và thoải mái như đang trò chuyện trực tiếp với khán giả.

Đạo diễn Lương Đình Dũng chia sẻ, mục tiêu của ông là lưu giữ lại toàn bộ di sản văn hóa truyền thống mà nghệ nhân Hà Thị Cầu đã để lại cho Ninh Bình nói riêng và cho nền nghệ thuật xẩm của Việt Nam nói chung. Bộ phim không chỉ đơn thuần là hình ảnh về nghệ nhân Hà Thị Cầu, mà còn là bức tranh sinh động về cuộc sống ở vùng quê với những nét văn hóa đặc trưng như chợ quê, hoa gạo, bến đò…, tất cả được nhuộm đẫm trong tiếng sênh và nhịp phách.

Ngoài ‘Xẩm đỏ’, đạo diễn Lương Đình Dũng còn có nhiều tác phẩm nổi tiếng khác về nghệ thuật chèo như ‘Hề cu Sứt’, ‘Thầy bói đi chợ’, ‘Lý trưởng mẹ Đốp’, ‘Phù thủy sợ ma’, ‘Thị Màu lên chùa’. Ông cho rằng, nền tảng và nguồn cảm hứng để tạo ra những tác phẩm như vậy phải bắt nguồn từ những tác phẩm văn học và nghệ thuật dân tộc.

Với mong muốn bảo tồn và quảng bá di sản văn hóa quý báu này, tỉnh Ninh Bình đã thể hiện sự quan tâm và mong muốn được mua bản quyền của bộ phim ‘Xẩm đỏ’. Nếu hoàn tất, đây sẽ là một trong những nỗ lực đáng kể nhằm giữ gìn và phát huy giá trị của nghệ thuật xẩm, cũng như ghi nhớ công lao và cống hiến của nghệ nhân Hà Thị Cầu đối với nền văn hóa Việt Nam.

Hiện tại, bộ phim ‘Xẩm đỏ’ vẫn đang trong quá trình hoàn tất các thủ tục cần thiết để chính thức được chuyển giao bản quyền cho tỉnh Ninh Bình. Khi hoàn thành, bộ phim sẽ trở thành một phần quan trọng trong kho tàng văn hóa và nghệ thuật của địa phương, góp phần làm giàu thêm di sản văn hóa của Việt Nam.

Ở tỉnh Ninh Bình, một đơn vị hành chính mới mang tên phường Tây Hoa Lư đã được hình thành từ sự hợp nhất của nhiều địa phương giàu bản sắc văn hóa. Với khí thiêng của Cố đô Hoa Lư và nhịp sống mới, phường Tây Hoa Lư hiện lên như một điểm sáng mới trong bức tranh phát triển của tỉnh.

Phường Tây Hoa Lư có diện tích tự nhiên 84,96 km² và dân số gần 47.000 người, trở thành một trong những phường có diện tích lớn nhất tỉnh Ninh Bình. Sự đa dạng về địa lý, nhân văn, văn hóa và lịch sử đã tạo nên một cộng đồng dân cư đa sắc màu, nhưng đồng thời cũng mang đến nhiều thách thức và cơ hội cho sự phát triển bền vững.

Sự hình thành của phường Tây Hoa Lư là kết quả từ chủ trương lớn của Chính phủ trong việc tinh gọn bộ máy quản lý, sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã nhằm tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao hiệu quả quản lý và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Việc này phù hợp với xu thế phát triển chung của đất nước và cụ thể là tỉnh Ninh Bình trong quá trình hợp nhất với Hà Nam và Nam Định.

Với lợi thế về diện tích rộng lớn, phường Tây Hoa Lư có dư địa phát triển vượt trội. Điều này tạo ra cơ hội thuận lợi trong quy hoạch không gian đô thị, bố trí hạ tầng cũng như bảo tồn và khai thác giá trị di sản văn hóa – thiên nhiên phục vụ cho phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Đặc biệt, với di tích quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư nằm trong địa phận, phường Tây Hoa Lư có cơ hội để phát triển du lịch và bảo tồn di sản văn hóa.

Bản sắc văn hóa là nền tảng quan trọng cho sự phát triển của phường Tây Hoa Lư. Từ sự hợp nhất của nhiều địa phương có truyền thống lịch sử, văn hóa phong phú, phường Tây Hoa Lư sở hữu một nền tảng văn hóa đa tầng. Đây là sự giao thoa giữa các giá trị văn hóa dân tộc, tôn giáo và di sản, tạo nên một cộng đồng văn hóa đa dạng và phong phú.

Theo định hướng phát triển, du lịch sẽ là thế mạnh trong việc xây dựng nền kinh tế bền vững của phường Tây Hoa Lư. Với các điểm nhấn như chùa Bái Đính, một trong những trung tâm Phật giáo lớn nhất Việt Nam, du lịch ở đây hứa hẹn sẽ phát triển mạnh mẽ, góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

Trong giai đoạn mới, phường Tây Hoa Lư xác lập rõ nguyên tắc: Bảo tồn di sản không chỉ là trách nhiệm, mà còn là nền tảng chiến lược để kiến tạo tương lai. Mỗi quyết sách kinh tế – xã hội đều đặt di sản vào trung tâm, xem đó là sức mạnh nội lực và là nguồn lực bền vững để xây dựng một đô thị hiện đại, có chiều sâu văn hóa và bản sắc riêng biệt.

Với sự kết hợp giữa bảo tồn di sản và phát triển kinh tế – xã hội, phường Tây Hoa Lư đang trên đường tới một tương lai đầy hứa hẹn. Việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa, kết hợp với những bước đi chiến lược trong phát triển, sẽ giúp phường Tây Hoa Lư trở thành một điểm sáng mới trong bức tranh phát triển của tỉnh Ninh Bình.

Với việc thông qua Nghị quyết về khu phát triển thương mại và văn hóa, Hà Nội đã vạch ra một chiến lược phát triển mới, trong đó việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa được kết hợp chặt chẽ với phát triển kinh tế. Nghị quyết này không chỉ cung cấp một hành lang pháp lý thuận lợi mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của thành phố trong việc tận dụng di sản văn hóa như một nguồn lực quan trọng cho sự phát triển bền vững.

Nghị quyết cho phép thành lập các khu phát triển thương mại và văn hóa tại những khu vực có lợi thế về vị trí thương mại và không gian văn hóa. Đặc biệt, các khu vực định hướng phát triển theo mô hình TOD (đô thị định hướng giao thông công cộng) sẽ được ưu tiên. Các khu phát triển này sẽ hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện, tự quản, và bảo đảm sự đồng thuận của đa số các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ cũng như người dân trong khu vực.

Mục tiêu chính của Nghị quyết là kết hợp hài hòa giữa bảo tồn di sản văn hóa và phát triển kinh tế, nhằm biến giá trị văn hóa trở thành động lực cho sự tăng trưởng. Hà Nội đặt kỳ vọng vào việc phát triển các khu vực như khu phố cổ, làng nghề truyền thống, và các không gian văn hóa gắn liền với di tích lịch sử. Điều này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân tham gia vào việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của thành phố.

Nhiều doanh nghiệp và chuyên gia đánh giá cao Nghị quyết này, cho rằng nó có tiềm năng khơi thông dòng chảy của kinh tế di sản, từ đó tạo ra những cơ hội mới cho cả doanh nghiệp và người dân. Tuy nhiên, để hiện thực hóa được tầm nhìn này, sự phối hợp chặt chẽ và sự tham gia tích cực của Nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng và giới nghiên cứu là hết sức cần thiết.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa đòi hỏi phải được thực hiện một cách sáng tạo và linh hoạt. Bên cạnh việc sử dụng ngân sách Nhà nước, cần huy động và tận dụng các nguồn lực từ xã hội. Di sản văn hóa chỉ thực sự được bảo tồn và phát huy khi được tiếp tục kể lại bằng ngôn ngữ mới của thời đại, thông qua các sản phẩm dịch vụ, du lịch, sáng tạo nghệ thuật và các hoạt động thương mại mang tính bản địa.

Tóm lại, Nghị quyết về khu phát triển thương mại và văn hóa của Hà Nội đã mở ra một hướng đi mới và đầy hứa hẹn trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế. Việc triển khai Nghị quyết này sẽ đòi hỏi sự hợp tác và nỗ lực không chỉ từ các cơ quan quản lý mà còn từ tất cả các bên liên quan, nhằm đạt được mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ nguồn tài nguyên kinh tế quý giá và không thể tái tạo.

Link đến nguồn thông tin

Trong thời đại công nghệ phát triển nhanh chóng, ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và phát huy di sản văn hóa đã trở thành một kỳ vọng lớn đối với Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII. Việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa gắn với công nghệ không chỉ giúp giữ gìn di sản cho thế hệ tương lai mà còn giúp đưa giá trị di sản đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

Với người dân Hà Nội, di sản văn hóa không chỉ là những công trình kiến trúc cổ kính hay hiện vật lịch sử, mà còn là linh hồn và bản sắc không thể tách rời của thành phố ngàn năm văn hiến. Vì vậy, việc ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và quảng bá di sản là một giải pháp quan trọng. Công nghệ giúp bảo tồn và phục dựng các giá trị di sản một cách hiệu quả nhất.

Một bảo tàng số về lịch sử Thăng Long – Hà Nội, nơi mọi tư liệu và hiện vật lịch sử được số hóa và trình bày sinh động, sẽ thu hút được nhiều người, đặc biệt là các em học sinh và sinh viên. Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ thực tế ảo (VR) trong trải nghiệm di tích là một giải pháp đột phá. Du khách và người dân có thể ‘du hành thời gian’ về quá khứ và chứng kiến không gian di tích được phục dựng sống động như thật, nghe những câu chuyện lịch sử chân thực.

Việc phát triển các ứng dụng di động dẫn đường và thuyết minh di sản đa ngôn ngữ cũng là một sáng kiến thiết thực. Với một chiếc điện thoại thông minh, bất cứ ai cũng có thể dễ dàng khám phá các di tích và hiểu rõ câu chuyện đằng sau mỗi hiện vật và địa danh.

Người dân Thủ đô tin rằng, khi công nghệ được ứng dụng thông minh và có chiến lược, di sản văn hóa của Hà Nội sẽ không chỉ được bảo vệ tốt hơn mà còn được ‘làm sống lại’ trong tâm hồn của thế hệ hôm nay và mai sau. Đây là cách biến những giá trị nghìn năm tuổi thành động lực phát triển mới và khẳng định vị thế của Hà Nội là một Thủ đô hiện đại nhưng vẫn đậm đà bản sắc văn hóa.

Chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng đang trở thành xu hướng tất yếu trên toàn thế giới, giúp hiện đại hóa công tác bảo tồn, tăng cường khả năng tiếp cận di sản và hội nhập với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới trong kỷ nguyên số. Tại Việt Nam, các bảo tàng cũng cần thiết phải có một phòng chuyển đổi số để góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn di sản một cách bền vững, thu hút công chúng thế hệ mới và hội nhập quốc tế.

TS Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, đã chia sẻ quan điểm về việc thành lập phòng chuyển đổi số tại các bảo tàng Việt Nam sau chuyến đi học tập và trao đổi kinh nghiệm bảo tồn di sản tại Ba Lan. Ông cho rằng, đã đến lúc các bảo tàng tại Việt Nam cần thiết có một phòng chuyển đổi số để hiện đại hóa công tác bảo tàng và bảo tồn di sản.

Ba Lan là một quốc gia có hệ thống bảo tàng hiện đại và năng động bậc nhất Đông Âu, và việc thành lập phòng chuyển đổi số đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động của các bảo tàng. Phòng chuyển đổi số tại các bảo tàng Ba Lan đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ chuyên biệt, bao gồm: số hóa hiện vật, xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu, đăng tải nội dung lên các nền tảng số, phục vụ cho công tác in ấn, xuất bản, cũng như truyền thông và nghiên cứu.

Một điểm đáng chú ý là tất cả các bảo tàng tại Ba Lan đều được trang bị studio chụp ảnh chuyên nghiệp có diện tích lớn, hệ thống ánh sáng chuẩn bảo tàng và máy ảnh hiện đại với độ phân giải cao. Đây chính là nơi thực hiện việc số hóa chi tiết từng hiện vật, từng tác phẩm nghệ thuật với tiêu chuẩn kỹ thuật cao, đảm bảo tính chân thực và sắc nét khi chuyển sang không gian số.

Sau khi hoàn tất khâu chụp ảnh và xử lý hình ảnh, dữ liệu được cập nhật lên hệ thống nền tảng số và tích hợp vào cơ sở dữ liệu số hóa, đây là quá trình lưu giữ toàn bộ hiện vật, hình ảnh, tư liệu của bảo tàng. Quá trình này là nền tảng quan trọng để chia sẻ hình ảnh các hiện vật đến với các chuyên gia, nhà nghiên cứu, sinh viên và công chúng trong nước và quốc tế.

Việc thành lập phòng chuyển đổi số không còn là sự lựa chọn, mà là một yêu cầu cấp thiết đối với các bảo tàng ở Việt Nam, nhằm hiện đại hóa công tác bảo tồn, tăng cường khả năng tiếp cận di sản và từng bước hội nhập với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới trong kỷ nguyên số. Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện nay, hầu hết các bảo tàng vẫn vận hành theo mô hình truyền thống và chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số.

Các chuyên gia cho rằng, nếu không có bước nhảy về công nghệ, bảo tàng sẽ tiếp tục lùi lại phía sau, không bắt kịp nhu cầu và tâm lý tiếp cận mới của công chúng. Một rào cản lớn là hầu hết các bảo tàng tại Việt Nam chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Việc số hóa hiện vật, nếu có, thường được thực hiện rời rạc, dưới dạng các dự án ngắn hạn, thuê ngoài. Điều này khiến dữ liệu thiếu đồng bộ, không bảo mật, khó duy trì và không phát huy được giá trị về lâu dài.

Do đó, việc thành lập một quỹ chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng tại Việt Nam là hết sức cần thiết, nhằm tạo ra nguồn lực ổn định để hỗ trợ các bảo tàng từng bước hình thành phòng chuyển đổi số, triển khai số hóa hiện vật, xây dựng cơ sở dữ liệu và phát triển nền tảng trưng bày số một cách bài bản, bền vững.