Quảng Ninh – Một tỉnh miền Bắc của Việt Nam, vừa vinh dự được Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO) công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản Văn hóa Thế giới. Đây là Di sản Thế giới thứ hai của tỉnh Quảng Ninh, sau vịnh Hạ Long – quần thể Cát Bà. Sự công nhận này không chỉ mang lại niềm tự hào cho địa phương mà còn mở ra nhiều cơ hội cũng như thách thức trong việc phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững.

Việc sở hữu hai Di sản thế giới là một lợi thế lớn, giúp Quảng Ninh có cơ hội để phát triển về kinh tế, xã hội, văn hóa và du lịch. Ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ninh, cho biết rằng việc được công nhận là Di sản Thế giới sẽ giúp tỉnh Quảng Ninh có cơ hội để phát triển bền vững, mở ra các cơ hội hợp tác quốc tế về đầu tư, nghiên cứu, giáo dục và bảo tồn. Đồng thời, cũng giúp thu hút dòng khách du lịch chất lượng cao, từ đó thúc đẩy sự phát triển của ngành du lịch và dịch vụ.

Quảng Ninh đã xác định phát triển “kinh tế di sản” là một hướng đi chiến lược trong phát triển kinh tế-xã hội bền vững. Tỉnh sẽ tập trung vào việc hoàn thiện thể chế quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản trên nguyên tắc bảo tồn nguyên trạng, giữ vững tính xác thực, gắn với phát triển hài hòa và có kiểm soát. Ngoài ra, tỉnh cũng sẽ đầu tư vào hạ tầng kết nối vùng di sản theo hướng “mềm hóa”, đảm bảo hài hòa cảnh quan, sinh thái, văn hóa và trải nghiệm.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, tỉnh Quảng Ninh cũng phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc quản lý và bảo tồn Di sản Thế giới. Đặc biệt, là thách thức trong việc quản lý di sản dạng chuỗi, liên vùng-liên tỉnh đòi hỏi một cơ chế điều phối liên ngành, liên địa phương, vượt qua giới hạn hành chính để bảo tồn một cách đồng bộ. Hơn nữa, áp lực phát triển kinh tế-du lịch có thể dẫn đến nguy cơ xâm hại hoặc “thương mại hóa” di sản nếu không kiểm soát tốt.

Để giải quyết những thách thức này, tỉnh Quảng Ninh sẽ tập trung nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt là người dân sống trong vùng di sản, về tầm quan trọng của bảo tồn di sản. Đây là yếu tố then chốt để đảm bảo việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản trong thời gian tới. Với quyết tâm bảo tồn và phát huy giá trị di sản, Quảng Ninh hy vọng sẽ phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững, đồng thời giữ gìn được những giá trị văn hóa và lịch sử quý giá cho thế hệ tương lai.

Di sản thế giới là một danh hiệu được trao cho các khu vực, địa điểm hoặc tài sản có giá trị văn hóa, tự nhiên hoặc hỗn hợp (cả văn hóa và tự nhiên) được công nhận bởi Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO). Danh hiệu này công nhận các địa điểm có giá trị nổi bật và có ý nghĩa toàn cầu.

Việc thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng hổi. Một bên ủng hộ việc thu phí để bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích, trong khi một bên khác phản đối, cho rằng di tích là tài sản tinh thần chung của dân tộc, không thể bị lợi dụng để mua bán.

Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tọa lạc tại tỉnh Hà Tĩnh, là một ví dụ tiêu biểu. Nơi đây, cách đây chỉ 5 cây số, thường xuyên đón tiếp hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ. Tuy nhiên, việc vận hành khu di tích này do Ban Quản lý thuộc Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phụ trách đang gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính.

Một tấm vé tham quan không chỉ đơn giản là một khoản thu nhỏ, mà còn là một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di tích. Ở nhiều quốc gia, việc thu phí tham quan là nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản. Tuy nhiên, ở Việt Nam, việc thu phí thường bị dư luận phản ứng.

Để việc thu phí có thể được xem là hợp lý và nhận được sự chấp nhận của xã hội, cần phải đảm bảo một số nguyên tắc cơ bản. Thứ nhất, cần minh bạch mục đích thu, công khai nguồn thu và việc chi tiêu cho các hoạt động. Thứ hai, cần có chính sách miễn, giảm phí linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên, cư dân địa phương.

Cuối cùng, cần có cái nhìn linh hoạt, thấu đáo để tấm vé không trở thành rào cản mà trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho mai sau. Nếu được thực hiện một cách minh bạch và nhân văn, việc thu phí tham quan có thể trở thành một giải pháp quan trọng để bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử, từ đó giáo dục và nâng cao nhận thức của công chúng về tầm quan trọng của việc bảo vệ di sản văn hóa.

Hiện nay, nhiều quốc gia đã và đang áp dụng mô hình thu phí tham quan để bảo tồn di tích. Tại Việt Nam, các chuyên gia cũng đề xuất việc áp dụng các mô hình quản lý và thu phí để duy trì hoạt động của các di tích lịch sử.

Các chuyên gia phục chế tại Italia đã tiến hành một cuộc can thiệp đặc biệt nhằm bảo tồn bức tranh tường ‘Đứa trẻ di cư’ của nghệ sĩ đường phố nổi tiếng Banksy. Tác phẩm nghệ thuật độc đáo này đã trở thành biểu tượng của thành phố Venice và là một phần không thể thiếu trong cảnh quan văn hóa của thành phố.

Cuộc tháo dỡ bức tranh diễn ra vào đêm ngày 23/7 vừa qua, dưới sự giám sát của chuyên gia phục chế Federico Borgogni. Đây là bước tiếp theo trong quá trình bảo tồn tác phẩm sau khi được làm sạch bụi và bề mặt. Việc này nhằm đảm bảo rằng bức tranh sẽ được bảo vệ và trưng bày trước công chúng trong các sự kiện văn hóa miễn phí trong tương lai.

Bức tranh ‘Đứa trẻ di cư’ xuất hiện lần đầu tiên vào tháng 5 năm 2019 trên tường tòa nhà Palazzo San Pantalon, thành phố Venice, trong thời gian diễn ra triển lãm nghệ thuật Biennale. Tác phẩm mô tả một đứa trẻ di cư đang đứng ngập chân trong nước kênh, mặc áo phao và cầm một quả pháo khói màu hồng neon. Ngay sau khi Banksy xác nhận đây là tác phẩm của mình, nó đã trở thành một điểm thu hút du khách và được coi là một trong những tác phẩm nghệ thuật đường phố nổi tiếng nhất trên thế giới.

Sau 6 năm chịu tác động của nước và muối, khoảng 1/3 tác phẩm đã bị hư hại. Điều này đã khiến cho việc phục chế trở nên cấp thiết nhằm bảo tồn giá trị nghệ thuật và ý nghĩa của bức tranh. Với sự can thiệp của các chuyên gia, bức tranh sẽ được bảo tồn và trưng bày tại các sự kiện văn hóa miễn phí, giúp công chúng có thể tiếp cận và chiêm ngưỡng tác phẩm độc đáo này.

Việc trưng bày bức tranh ‘Đứa trẻ di cư’ trong các sự kiện văn hóa miễn phí sẽ là cơ hội để công chúng tiếp cận và tìm hiểu về tác phẩm nghệ thuật độc đáo này. Đồng thời, đây cũng là nỗ lực của các chuyên gia và chính quyền địa phương trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của nghệ thuật đường phố.