Trong xã hội hiện đại, một hiện tượng đáng buồn đang diễn ra ở nhiều gia đình: cha mẹ và con cái sống chung nhưng ngày càng xa cách về mặt tình cảm. Hiện tượng này được gọi là ‘family estrangement’ (xa cách nội tâm trong gia đình). Mặc dù vẫn cùng ăn cơm, vẫn chào hỏi mỗi ngày, nhưng khoảng cách giữa nhiều bậc cha mẹ và con cái ngày càng lớn dần mà không ai kịp nhận ra.

Không có cãi vã, không xung đột, nhưng họ chỉ đơn giản là không còn chuyện gì để nói. Một bà mẹ 43 tuổi chia sẻ rằng con trai cô ‘ngoan’, chưa từng khiến cô phiền lòng, nhưng càng lớn càng xa cách mẹ. Con trai cô cứ về tới nhà là đóng cửa phòng, mẹ gọi ăn cơm cũng chỉ đáp ‘dạ’. Ngồi ăn chưa xong đã rút điện thoại ra lướt. Hỏi gì cũng trả lời cụt lủn. Cô thấy con ngay trước mắt mà như đang dần biến mất khỏi đời mình.

Theo báo cáo của tổ chức Stand Alone (Anh), có tới 1/4 người trẻ trưởng thành từng có giai đoạn ‘xa cách hoàn toàn’ với cha mẹ về mặt cảm xúc, dù vẫn đang sống cùng mái nhà. Tại Trung Quốc, một nghiên cứu đăng trên Frontiers in Psychology năm 2023 cũng chỉ ra rằng các sinh viên có sự kết nối gia đình thấp sẽ dễ rơi vào trạng thái cô đơn và trầm cảm hơn gấp đôi so với nhóm có nền tảng giao tiếp tích cực.

Theo lý thuyết gắn bó cảm xúc (attachment theory), trẻ lớn lên trong môi trường mà cảm xúc bị xem nhẹ hoặc bị kiểm soát quá mức sẽ dần phát triển kiểu gắn bó ‘né tránh’ (avoidant): không chia sẻ, không kết nối và tự rút vào thế giới riêng. Sự hiện diện thể chất như cùng ăn cơm, ngủ chung nhà không đồng nghĩa với sự hiện diện tình cảm.

Thói quen ‘phubbing’ (lơ người đối diện vì chăm chú vào điện thoại) cũng là yếu tố khiến trẻ cảm thấy mình không còn là ưu tiên trong mắt người lớn. Không ít phụ huynh cảm thấy hụt hẫng khi thấy con cái ít nói, ít tâm sự. Họ cho rằng mình đã hy sinh rất nhiều, tại sao lại bị con ‘bỏ rơi’ về mặt cảm xúc?

Theo chuyên gia tâm lý học phát triển, vấn đề không nằm ở việc ‘thiếu quan tâm’ mà là ở cách quan tâm sai thời điểm, sai phương pháp. Nhiều cha mẹ hay hỏi ‘Hôm nay được mấy điểm?’, ‘Học đến đâu rồi?’… nhưng lại ít khi hỏi ‘Dạo này con có vui không?’, ‘Hôm nay con thế nào?’… Dần dà, trong mắt con, cha mẹ dường như chỉ quan tâm đến thành tích mà không phải con người thật của mình.

Áp lực thành công, sự kỳ vọng và nhịp sống quá nhanh khiến những cuộc trò chuyện chân thành dần biến mất. Dù không có một tiếng la mắng, vẫn có hàng trăm lần im lặng làm tổn thương.

Để ‘gặp lại’ con trong chính ngôi nhà của mình, các chuyên gia tâm lý học gia đình khuyến nghị một số cách sau: Tạo ra những khoảng thời gian ‘không kỳ vọng’, lắng nghe mà không phản ứng vội, thiết lập lại ‘những nghi thức gia đình’, và chấp nhận sự thay đổi như một phần của trưởng thành.

Tham khảo thêm thông tin tại https://www.standalone.org.uk/ và https://www.frontiersin.org/journals/psychology

Khi theo dõi bộ phim Sex Education, nhiều người không thể không liên tưởng đến những trải nghiệm trong gia đình của mình. Bộ phim này không chỉ là một câu chuyện tình cảm tuổi teen thông thường, mà còn là một tác phẩm giúp người xem nhìn lại mối quan hệ với gia đình, đặc biệt là với những người thân yêu xung quanh.

Giống như tác giả của bài viết đã chia sẻ, thời gian học lớp 6 là giai đoạn chuyển mình quan trọng, khi mà môi trường mới ở trường cấp 2 đầy những điều mới mẻ và thú vị. Tuy nhiên, cũng trong giai đoạn này, mối quan hệ giữa tác giả và mẹ bắt đầu có dấu hiệu căng thẳng khi bà bắt đầu kiểm tra đồ đạc, hỏi những câu hỏi riêng tư và theo dõi con cái một cách quá mức.

Tương tự như nhân vật Jean trong phim, mẹ của tác giả cũng có hành vi xâm phạm quyền riêng tư của con cái. Điều này khiến tác giả cảm thấy tổn thương, tức giận và mất lòng tin vào mẹ. Việc đóng cửa và ‘đóng lòng mình’ với gia đình đã khiến cho mối quan hệ giữa hai mẹ con trở nên xa cách.

Hậu quả của việc mất lòng tin là rất nghiêm trọng. Tác giả không còn hứng thú với việc học, và mối quan hệ giữa hai mẹ con trở nên căng thẳng. Tuy nhiên, điều phi thường đã xảy ra khi mẹ tác giả nhận ra sai lầm của mình. Bà đã xuống nước xin lỗi và thừa nhận hành vi sai trái của mình.

Mẹ tác giả đã thể hiện sự chân thành khi nói: ‘Mẹ xin lỗi’. Bà giải thích rằng chính bà là người đã đọc nhật ký của con và ngờ rằng con phát hiện ra điều đó nên mới trở nên xa cách. Bà cũng hứa sẽ không bao giờ lén đọc nhật ký của con nữa và mong con tha lỗi.

Khi nghe những lời nói này, tác giả vừa giận vừa thương. Giận vì mẹ đã không tin tưởng mà lén lục lọi đồ của con. Thương vì mẹ đã chịu xuống nước để xin lỗi con. Cuộc trò chuyện giữa hai mẹ con đã giúp giải quyết được biết bao nhiêu khúc mắc giữ kín trong lòng nhiều tháng qua.

Nhìn lại, sự chân thật có tác dụng thật phi thường. Nó có thể hàn gắn những mối quan hệ đang trên bờ vực đổ vỡ, nó có thể giúp con người thấu hiểu lẫn nhau, nó có thể giải tỏa những bức xúc trong lòng. Mối quan hệ của tác giả với mẹ đã trở nên vững chãi đến tận bây giờ – khi cả hai mẹ con luôn cố gắng thành thật và tôn trọng cuộc sống của nhau.

Cuối cùng, việc xem phim Sex Education đã giúp tác giả nhớ lại tất cả những chuyện này và hy vọng đây cũng sẽ là một bài học cho tất cả những ai đang có con ở độ tuổi ẩm ương giống như hồi đó. Bộ phim này thực sự là một tác phẩm đáng xem, không chỉ là một câu chuyện tình cảm tuổi teen thông thường, mà còn là một bài học về sự đồng cảm và tôn trọng trong mối quan hệ gia đình.

Trong xã hội hiện đại, nơi mà áp lực và thách thức dường như ngày càng gia tăng, việc xây dựng và duy trì hạnh phúc gia đình đã trở thành một hành trình đầy thử thách. Tuy nhiên, tại tỉnh Cà Mau, tỉnh cực Nam của Việt Nam, vẫn có nhiều gia đình thành công trong việc gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống về hạnh phúc gia đình. Một trong những tấm gương tiêu biểu là gia đình ông Nguyễn Ngọc Tấn và bà Nguyễn Thu Phượng, cư trú tại ấp Kết Nghĩa, xã Phú Tân.

Với hơn 40 năm chung sống, vợ chồng ông Tấn đã chứng minh rằng hạnh phúc có thể được xây dựng và duy trì thông qua sự kiên nhẫn, yêu thương và sự cam kết vững chắc. Họ đã cùng nhau vượt qua nhiều khó khăn, thách thức của cuộc sống, đồng thời chung tay xây dựng một cuộc sống gia đình hạnh phúc và nuôi dạy các con nên người. Sự thành công của họ không chỉ đến từ việc tạo dựng một cuộc sống ổn định về mặt vật chất mà còn từ việc họ biết cách tận hưởng những giá trị đơn giản trong cuộc sống.

Sau khi đã có cuộc sống ổn định, ông Tấn chọn lối sống giản dị, tập trung vào việc chăm sóc cây cảnh và đặc biệt chú trọng đến đời sống tinh thần của gia đình. Ông tìm thấy niềm vui trong việc tạo ra một không gian sống yên bình và hòa hợp, nơi mọi thành viên trong gia đình có thể cùng nhau chia sẻ những khoảnh khắc hạnh phúc. Hạnh phúc của ông và bà Phượng được xây dựng trên nền tảng yêu thương, chia sẻ và đồng cảm – những giá trị đã được chứng minh là bền vững qua thời gian.

Gia đình ông Tấn không chỉ là một mô hình gia đình hạnh phúc mà còn là nguồn cảm hứng cho nhiều người. Họ là minh chứng sống cho việc hạnh phúc có thể đạt được và duy trì thông qua sự nỗ lực và cam kết của cả hai phía trong một mối quan hệ. Trong một xã hội đang ngày càng phát triển và thay đổi, câu chuyện về hạnh phúc gia đình của ông Nguyễn Ngọc Tấn và bà Nguyễn Thu Phượng tại tỉnh Cà Mau là một tấm gương sáng, mang đến hy vọng và động lực cho nhiều gia đình khác.

Với lối sống giản dị và tâm hồn hướng thiện, ông Tấn và gia đình đã và đang làm gương cho cộng đồng về cách sống một cuộc đời ý nghĩa và hạnh phúc. Tham khảo thêm thông tin về các gia đình hạnh phúc khác tại Việt Nam để có thêm nguồn cảm hứng và hiểu biết về các giá trị gia đình truyền thống cũng như hiện đại.